«Οι ζωντανοί ελαιώνες» της «Φαμελιάς Αστερουσίων» δείχνουν το δρόμο για την προστασία του περιβάλλοντος και την αναβάθμιση του ελαιολάδου

«Ζωντανοί Ελαιώνες - Προστασία της βιοποικιλότητας και οφέλη για τον παραγωγό». Αυτός είναι ο τίτλος του προγράμματος που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Κρήτη και την Πελοπόννησο και ταυτόχρονα αποτελεί και το μεγάλο στόχο που έχει τεθεί από το ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ και την Περιφέρεια Κρήτης.

Στα πλαίσια αυτά πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση στη Μεσαρά, στις εγκαταστάσεις και τους ελαιώνες του πρωτοπόρου Αγροτικού Συνεταιρισμού ελαιοπαραγωγών Αστερουσίων η «Φαμελιά Αστερουσίων», όπου εκεί αναδείχθηκε για μια ακόμη φορά, μέσα από απτά αποτελέσματα η σπουδαιότητα της ανάπλασης του οικοσυστήματος και η προστασία της βιοποικιλότητας των ελαιώνων.

Στη διάρκεια της ενημερωτικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε αρχικά στα γραφεία του Συνεταιρισμού στις Στέρνες του Δήμου Γόρτυνας και έπειτα στους ελαιώνες του Συνεταιρισμού, οι συμμετέχοντες και οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να δουν με πραγματικά στοιχεία, στην πράξη και όχι στη θεωρία τις αλλαγές και τα οφέλη για τις ελιές.

Είδαν από κοντά σημεία εγκατάστασης και ξεκούρασης (φωλιές) αρπακτικών με κύριο στοιχείο της διατροφής τους τα τρωκτικά (ποντίκια) ,ποτίστρες και λιμνούλες που έχουν κατασκευαστεί για να προσφέρουν το βασικότερο στοιχείο ζωής (νερό) σε όλη την πανίδα της περιοχής. Επίσης σημεία στα οποία έχουν φυτευθεί διαφόρων ειδών φυτά, αρκετά ωφέλιμα, με τα οποία εμπλουτίζεται η βιοποικιλότητας της περιοχής και εμποδίζεται η μεγάλη ανάπτυξη και εγκατάσταση επιβλαβών φυτών, κρατώντας τον ελαιώνα σε ισορροπία. Παρεμβάσεις, που έχουν γίνει με στόχο την προσέλκυση εντόμων, ερπετών, πτηνών και θηλαστικών, στα πλαίσια της ανασύστασης του οικοσυστήματος.

Αγρότες και επιστημονικά στελέχη, αλλά και εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είδαν μέσα από την παρουσίαση των καλών πρακτικών ενίσχυσης της βιοποικιλότητας και πως αυτές πιστοποιούνται ώστε να έχει οικονομικό όφελος ο παραγωγός, έχοντας επιτευχθεί ο στόχος της ανάδειξης τον ελαιώνα ως καταφύγιο βιοποικιλότητας και παράδειγμα βιώσιμης γεωργίας. Ένα πρόγραμμα που έχει ήδη ξεκινήσει στην Ισπανία και την Πορτογαλία με σημαντικά αποτελέσματα.

Σημειώνεται ότι ανάμεσα στους παρευρισκόμενους ήταν ο αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενή Τομέα κ. Σταύρος Τζεδάκης, ο κ. Γιώργος Κουμπούρης,  υπεύθυνος του Εργαστηρίου Ελαιοκομίας του Ινστιτούτου Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ στα Χανιά και ο κ. Φίλιππος Βερβερίδης, κοσμήτορας της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Τμήματος Γεωπονίας στο ΕΛΜΕΠΑ.

 

Στο περιθώριο της εκδήλωσης είχαμε τις παρακάτω δηλώσεις:

Σταύρος Τζεδάκης, αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενή Τομέα Περιφέρειας Κρήτης:

«Η συνάντηση που έγινε ήταν πολύ σημαντική, γιατί αφορά τον ελαιώνα που είναι η πιο δυναμική καλλιέργεια του νησιού μας. Αξίζουν συγχαρητήρια στην Ομάδα Παραγωγών «Φαμελιά Αστερουσίων» γιατί πραγματικά κάνει μια εξαιρετική δουλειά με ένα πρότυπο συνέπειας και λειτουργίας, μεταξύ των παραγωγών, παράγοντας ένα εξαιρετικό, παρθένο ελαιόλαδο.

Αποτελούν πρότυπο, το οποίο πρέπει να ακολουθήσουν και οι άλλοι παραγωγοί, γιατί είναι ο μόνος τρόπος μέσα από τον οποίο οι Ομάδες παραγωγών θα μπορέσουν να μειώσουν το κόστος παραγωγής και να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων

Συγχαρητήρια φυσικά και στον ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ, με τον οποίο η Περιφέρεια Κρήτης έχει μια διαχρονική συνεργασία σε πολλούς τομείς. Μια συνεργασία που περιλαμβάνει τις εκπαιδεύσεις που κάναμε το προηγούμενο διάστημα και θα συνεχίσουμε να κάνουμε στους ελαιοπαραγωγούς και σε όλη την αλυσίδα παραγωγής και βέβαια από δω και πέρα έχουμε πάρα πολλά πράγματα τα οποία μπορούμε να κάνουμε για το μέλλον.

Όραμα της Περιφέρειας είναι να μπορέσουμε να έχουμε καλλιέργειες με λιγότερα φάρμακα. Να επενδύσουμε δηλαδή στην ποιότητα και την ασφάλεια των τροφίμων και στην προστασία του περιβάλλοντος. Να κάνουμε καλλιέργειες ανθεκτικές απέναντι στην κλιματική αλλαγή, με σωστή διαχείριση του νερού.

Να πιστοποιήσουμε τα προϊόντα μας. Έχουμε πιστοποιημένα προϊόντα με την ένδειξη ΠΓΕ, για το οποίο είμαστε πολύ κοντά στην κατοχύρωση του. Νομίζω ότι θα παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην ποιότητα και στην εξωστρέφεια του προϊόντος γιατί την Κρήτη τη γνωρίζει όλος ο κόσμος. Άρα είναι σημαντικό να προωθήσουμε αυτή την ονομασία και είναι προφανές, ότι Ομάδες παραγωγών όπως η «Φαμελιά Αστερουσίων» που είναι μία πολύ οργανωμένη ομάδα  θα θέσει και άλλους στόχους, για την επίτευξη των οποίων θα είμαστε αρωγοί.

Τυποποίηση, πιστοποίηση και εκπαίδευση. Αυτά είναι τα τρία χαρακτηριστικά για τους παραγωγούς, ώστε το προϊόν να αποκτήσει μία διαχρονική υπεραξία και όχι πρόσκαιρη, αλλά και να μην εξαρτάται η τιμή του προϊόντος από το πόσο θα παράξουν οι άλλες παραγωγικές χώρες όπως είναι η Ισπανία και η Ιταλία

Ο ρόλος της Περιφέρειας

Με δεδομένη την κλιματική κρίση και τις αλλαγές που καταγράφονται το τελευταία χρονικό διάστημα ο ρόλος της Περιφέρειας Κρήτης πρέπει να είναι ακόμη πιο σημαντικός, με συγκεκριμένο σχέδιο. Έτσι όπως λέει ο κ. Τζεδάκης, σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά Ιδρύματα του νησιού προσπαθούμε να εκτελούμε τη φυτοπροστασία της καλλιέργειας. Όχι μόνο η δακοκτονία, αλλά και μια σειρά άλλων πραγμάτων τα οποία παρακολουθούνται και από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ προκειμένου να προλάβουμε και να μην έχουμε προβλήματα ως προς την ποιότητα του καρπού.

Ετοιμάζουμε ήδη ένα εκσυγχρονισμένο πρόγραμμα δακοκτονίας με μεθόδους πιο φιλικές προς το περιβάλλον, αλλά και πιο αποτελεσματικές. Ετοιμάζουμε επίσης τον επιδεικτικό ελαιώνα που θα έχει να κάνει με τους ελαιώνες - πρότυπα, οι οποίοι θα είναι ανθεκτικοί απέναντι στην κλιματική αλλαγή, με σωστή διαχείριση του νερού και με σωστές πρακτικές. Και βέβαια θα μιλάμε και για ελαιώνες μέσα από τους οποίους θα έχουμε και την τεκμηρίωση της φιλοπεριβαλλοντικής δράσης και της αποτύπωσης του άνθρακα του ελαιώνα που αυτό μπορεί να πιστοποιηθεί. Στόχος μας είναι να κάνουμε έναν οικολογικό ελαιώνα την Κρήτη.

Ένας στόχος που θα οδηγήσει στην αναβάθμιση του προϊόντος, μέσα από την πιστοποίηση της ποιότητας του, αλλά και στην μεγαλύτερη κερδοφορία για τους παραγωγούς μας, την ώρα που στόχευση της Ε.Ε. είναι προς αυτή την κατεύθυνση. Συνεπώς εμείς πρέπει να «τρέξουμε» αυτές τις διαδικασίες, με στόχο την ουσιαστική στήριξη των ελαιοπαραγωγών μας»

 

Γιώργος Κουμπούρης, υπεύθυνος του Εργαστηρίου Ελαιοκομίας του Ινστιτούτου Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ

«Οι Ζωντανοί ελαιώνες» είναι μια προσπάθεια να δείξουμε όχι μόνο στον αγρότη, αλλά και στην παγκόσμια κοινότητα ότι ο ελαιώνας είναι ένα φυσικό δάσος το οποίο έχει πάρα πολλά οφέλη για το περιβάλλον και σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η συνεργασία με τη «Φαμελιά Αστερουσίων» είναι σε εξέλιξη ήδη πάνω από 3 χρόνια.  Εστιάζει στη βιοποικιλότητα, αλλάζει το φυσικό πλούτο που έχει το νησί μας η Κρήτη θεωρείται μία από τις πιο πλούσιες περιοχή στον κόσμο σε ζωή. Γι΄αυτό και λέμε το πρόγραμμα «ζωντανοί ελαιώνες»

Εδώ στη «Φαμελιά Αστερουσιων» που είναι στη Μεσαρά στην «καρδιά» της Κρήτης και στο Κολυμπάρι στη Δυτική Κρήτη καταγράφουμε την εξέλιξη του προγράμματος. Ενώ το ίδιο κάνουμε και στην Πελοπόννησο, σε δύο ελαιώνες. Στις πιο αντιπροσωπευτικές περιοχές καταγράφουμε και μελετάμε τα πουλιά, τα έντομα, τα ερπετά, τα φυτά, μικρόβια και κάθε είδος ζωντανού οργανισμού.

Καταγράφουμε τον πλούτο που υπάρχει και με αυτό τον τρόπο βλέπουμε τι μπορούμε να βελτιώσουμε. Έτσι παρεμβαίνουνε με φυσικές καλές πρακτικές ώστε να είναι ακόμα πιο φιλόξενος στη βιοποικιλότητα ο ελαιώνας μας.

Στους ελαιώνες τοποθετούμε ειδικές φωλιές από φυσικά υλικά, φτιάχνουμε κάποιες μικρές λίμνες για να για να υπάρχει πηγή νερού και πηγή προστασίας από τις ακραίες συνθήκες για τη ζωή του ελαιώνα. Φυτεύουμε κάποια φυτά που έχουνε συγκεκριμένο ρόλο, είτε να παράσχουν τροφή, είτε καταφύγιο σε ζώα. Χτίζουμε και ενισχύουμε τη ζωή του ελαιώνα.

Αυτό για τον αγρότη σημαίνει πιο εύκολη φυτοπροστασία γιατί οι φυσικοί εχθροί μειώνουν τις ανάγκες για ψεκασμούς. Κάτι που αμέσως συνεπάγεται με μείωση του κόστους φυτοπροστασίας και το κόστος παραγωγής.

Μειώνει την έκθεση του παραγωγού και των ανθρώπων στα χημικά και τελικά παράγεται και ένα προϊόν ποιοτικότερο. Όλη αυτή η προσπάθεια πιστοποιείται με ένα διεθνές σύστημα που έχει τεράστια ανταπόκριση στην αγορά. Και ο ελαιώνας και το ελαιόλαδο τελικά που παίρνει την ετικέτα του, έχει μεγάλη αναγνωρισιμότητα, βγαίνοντας στο ράφι σε μία ξεχωριστή θέση και με μεγαλύτερη τιμή.

Κάτι που έχει αποδειχθεί με στοιχεία. Κερδίζει τον ανταγωνισμό και έχει καλύτερα οικονομικά στοιχεία. Καλύπτουμε δηλαδή μέσα από αυτό το πρόγραμμα τρεις σημαντικούς τομείς: Περιβάλλον, Κοινωνία και Οικονομία.

Το πρωτεύον είναι η βιωσιμότητα του ίδιου του οικοσυστήματος και τα υπόλοιπα έρχονται σαν άμεση συνέπεια. Κάτι που δίνεται ως δυνατότητα μέσα από το πρόγραμμα «Ζώντες ελαιώνες», δίνοντας τη δυνατότητα στους αγρότες να δουν που είναι τα όρια, οι αντοχές και πόσο μπορούν να εξελιχθουν, όντας βιώσιμοι και παραγωγικοί, μέσα σε ένα περιβάλλον υγιές, που σήμερα συρρικνώνεται στο βωμό του κέρδους».

 

Μανόλης Ιατράκης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού ελαιοπαραγωγών Αστερουσίων η «Φαμελιά Αστερουσίων»

«Η Περιφέρεια έχει δείξει ότι έχει μια ισχυρή δυναμική σε σχέση με τον πρωτογενή τομέα και είναι πάντα κοντά με ανοικτές πόρτες για τους αγρότες. Ο κ. Κουμπούρης ανήκει σε ένα ερευνητικό κέντρο που παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες τις βαθμίδες πλέον, όχι μόνο στον ελαιώνα, αλλά και σε άλλες καλλιέργειες.

Είναι σημαντικό το γεγονός ότι έχει εκπονηθεί ένα σχέδιο σε συνεργασία με την Περιφέρεια και βγαίνουν δελτία άρδευσης, γιατί είναι μείζονος σημασίας να ξέρει ο παραγωγός πότε και αν πρέπει να ποτίσει για να μη γίνεται σπατάλη του νερού. Το υδατικό δυναμικό ίσως να φτάνει αν το σεβαστούμε όλοι. Έχουν γίνει διάφορες μελέτες για το πώς πρέπει να γίνεται η άρδευση και το πιο σημαντικό είναι σε ποια κατάσταση πρέπει να είναι τα δέντρα για να έχουμε το κατάλληλο αποτέλεσμα. Γιατί πολλές φορές ο ελαιώνας δε διψάει, αλλά πεινάει. Γιατί όταν πεινάει, δεν συγκρατεί καθόλου νερό, όσο κι αν του βάλουμε εμείς.

Με αφορμή τους «Ζώντες ελαιώνες» θέλω να πω πως κανείς παραγωγός δεν ασχολείται με το έδαφος, αλλά όλοι ασχολούνται με το υπέργειο κομμάτι της ελιάς. Ενας ζωντανος οργανισμός, ένας χώρος που πάλλεται από ζωή και βιοποικιλότητα και ο οποίος - δυστυχώς - λόγω κακών πρακτικών καταστρέφεται. Μειώνουμε τη βιοποικιλότητα με άμεσα αποτελέσματα και αρνητικές συνέπειες για την καλλιέργεια. Εχουμε μειωμένη διείσδυση του νερού, μειωμένη αποτελεσματικότητα, εξαφάνιση οργανικής ουσίας γιατί ένα μεγάλο μέρος έχει καεί από την οξείδωση στην οποία έχουμε προκαλέσει εμείς με συνεχείς και άσκοπές αναμοχλεύσεις του εδάφους, με υπερβολικές αρδεύσεις, δημιουργώντας ένα άλλο περιβάλλον από αυτό που υπήρχε πριν μερικά χρόνια.

Έρχεται λοιπόν ένα πρόγραμμα τώρα που δίνει τη δυνατότητα σε αυτό το πολύ σημαντικό στοιχείο να έρθει και να αναπτυχθεί ξανά και να φτάσει σε μία ισορροπία προσφέροντας χαρακτηριστικά που τα γνωρίζανε οι γονείς μας και οι παππούδες μας και οι νέοι αγρότες δεν τα έχουν συναντήσει ποτέ.

Επαναφέροντας την ζωή στο έδαφος αλλά και από άλλες δραστηριότητες που γίνονται σε όλο τον ελαιώνα αναπτύσσονται πάρα πολλά είδη τα οποία κρατάνε σε χαμηλά νούμερα τα επιβλαβή και μαζί με φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις δημιουργούν ένα προστατευτικό πλαίσιο, ώστε να μπορέσει η καλλιέργεια να ολοκληρωθεί σε ένα μεγάλο βαθμό χωρίς να χρειάζονται πάρα πολλές χημικές παρεμβάσεις»